"De moord op Theo van Gogh is de Nederlandse versie van 11 september." Dat zei Wouter Bos afgelopen vrijdag op Saxion Hogeschool IJselland in Deventer. Dat Mohammed B. goed geschoold en geïntegreerd is, maakt de politicus "radeloos". Bos wil dat moslims in moskees elkaar "verlinken" als ze zien dat een ander iets aan het beramen is. Om moslimextremisme uit te bannen denkt de PvdA-voorman dat het debat niet zozeer gevoerd moet worden tussen moslims en niet-moslims, maar tussen redelijke moslims en extremisten. Het breed trekken van de discussie naar religie en cultuur, lijkt de sociaal-democraat evenmin een goede zet. "Polarisatie mag niet optreden, terroristen willen dat juist."
Door Steven de Jong - In het kader van de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen in Deventer, bracht PvdA-fractievoorzitter Wouter Bos een bezoek aan Saxion Hogeschool IJselland. Zijn gastcollege zou gaan over het thema 'kenniseconomie'. De eigenzinnige politicus besloot anders: "Wat in Nederland de afgelopen dagen de gemoederen heeft beziggehouden, lijkt me zinvoller om te bespreken. Ik wil het daarom met jullie hebben over wat de moord op Theo van Gogh voor Nederland betekent. Hij richtte zich tot de studenten: "Als iemand het daar niet over wil hebben, mag die nu de zaal verlaten."
11 september Bos vervolgt zijn college, of beter gezegd, zijn politiek betoog: "Mijn eerste gedachte die opkwam was de moord op Fortuyn. Maar als we kijken naar de uitkomst van het proces tegen Volkert van der G., moeten we concluderen dat hij opereerde als eenling. Wat je hier ziet is anders. De dader is onderdeel van een bredere beweging die niet alleen 'soft-targets' in het vizier heeft, maar ook de uitschakeling van concrete personen. Hebben we met de moord op Theo van Gogh niet te maken met de Nederlandse versie van 11 september? Ik denk het wel." Een kritische student in het publiek reageert: "De duizenden doden in New York, kun je niet vergelijken met de moord op één persoon." Een ander: "Dagelijks worden er mensen vermoord, daar hoor je niks over."
Radeloos Bos geeft aan dat ook hij niet alle antwoorden heeft, maar dat hij de moord van Van Gogh wel degelijk als een daad van terrorisme beschouwt en niet als een incident. Hij vervolgt, hardop denkend: "De dader is geboren in Nederland, heeft de havo afgerond, zat op een hogeschool. Kortom, hij was geïntegreerd. Dat maakt mij nog radelozer. Als het om iemand ging die slecht geïntegreerd was, weet je aan welke knop je moet draaien. Het gaat hier om een religieuze fanaticus, die in korte tijd een radicaliseringsproces heeft doorgemaakt. Zo zijn er nog veel meer, mensen die niet goed in beeld zijn. Waar zitten die, door wie en hoe worden die gerekruteerd? We hebben het ook in Spanje gezien. Ook daar ging het om een kleine groep, geradicaliseerde moslims. Deze mensen moeten in kaart gebracht worden."
Verlinken Om moslimextremisme uit te bannen denkt de PvdA-voorman dat het debat niet zozeer gevoerd moet worden tussen moslims en niet-moslims, maar tussen redelijke moslims en extremisten. Het breed trekken van de discussie naar religie en cultuur, lijkt Bos evenmin een goede zet. Hoopgevend vindt hij dat mensen van allerlei nationaliteiten en moslimorganisaties dinsdag gezamenlijk optrokken om de moord te veroordelen. Hij vindt dat wethouder Amed Ahmed Aboutaleb van Amsterdam daarin de juiste rol heeft gespeeld. Deze hield de dag na de moord een donderspeech over extremisme en onverdraagzaamheid. Aboutaleb zei dat er voor mensen die "de wezenlijke kernwaarden van onze samenleving niet delen", geen plaats is in "een open samenleving als de Nederlandse". Ook pleitte de wethouder voor het melden van extremisme binnen de moslimgemeenschap: ''Het belang van stabiliteit en veiligheid voor alle Amsterdammers moet zwaarder wegen dan het groepsgevoel. Politie en justitie kunnen het niet alleen. Zij hebben onze hulp nodig." Bos zei dat het ieders burgerplicht is om "niet dekking te geven", maar om "elkaar te verlinken" als het duidelijk is dat er aanslagen beraamd worden, of iets dat in die richting wijst.
Optimisme De fractievoorzitter vindt dat hij als politicus altijd optimisme moet uitstralen, te meer als de situatie uitzichtloos lijkt. "Zijn we ooit in staat aanslagen te voorkomen?", vraagt Bos zich af. "Ja, het optimisme in mij zegt dat we dit kunnen uitbannen. Helaas leven we nu in een samenleving met risico's, anders dan tien, twintig jaar terug." Bos hoopt dat er naar aanleiding van de moord geen harde partijpolitiek wordt gespeeld en geen speculaties, maar dat er vooral eensgezindheid wordt uitgestraald. "Polarisatie mag niet optreden", meent Bos. "Terroristen willen dat juist. Ze willen ons angst aanjagen, tegen elkaar ophitsen, opdat we in onze schulp kruipen in de hoop dat de samenleving op den duur uit elkaar valt." Bos vindt het juist daarom zo belangrijk dat we ons inzetten om "de samenleving bij elkaar te houden."
Rechtsstaat Bos benadrukte dat hij niet naar een politiestaat wil. "Dat betekent inperking van vrijheden en dat willen terroristen nu juist. De kern van de Nederlandse rechtsstaat is dat ook jij en ik opgepakt kunnen worden." Hij verwees naar de oneerlijke processen in de VS en het lot van terrorismeverdachten op Guantánamo Bay. "Het verbieden van het hebben van een dubbele nationaliteit zet evenmin zoden aan de dijk", stelt Bos. "Het is een illusie dat je daarmee het probleem oplost. We zien dat vaker na rampen: de politiek is dan zo radeloos, dat ze naar dergelijke middelen grijpt om zogenaamd heldhaftig en daadkrachtig op te treden." De politicus besluit zijn betoog: "Dank voor het luisteren naar mijn college over de kenniseconomie."
|