Home
Kennis en Economie
Recht en Veiligheid
   archief februari 2006
archief december 2005
archief november 2005
archief juli 2005
archief juni 2005
archief mei 2005
archief april 2005
archief maart 2005
archief februari 2005
archief januari 2005
2004
archief 2005
Europa
Jihad vs McWorld
E-government
Nieuwe democratie
Columns
Politici
Overzicht thema`s
Verkiezingen
Tools
Het Belgenrapport
Nieuwsbrief
Colofon
Poldi.Net




Toedracht Vuurwerkramp mogelijk auto-explosie op filmset
Steven de Jong Gepost:     dinsdag, 5 juli 2005, 07:00
Van:     < Steven de Jong >
URL:     < http://www.politiek-digitaal.nl/colofon/redactie >

Persfotograaf Cees Elzenga beschuldigt een explosie-onderzoeker die meeschreef aan het rapport-Oosting van betrokkenheid bij het ontstaan van de Enschedese vuurwerkramp. Op 9 juni werd Elzenga 2,5 uur verhoord door de politie Twente.

Hoewel Elzenga inmiddels is opgeroepen voor een aanvullende verklaring, wil de politie Twente vooralsnog geen mededelingen doen over de zaak. Aanleiding voor het politieverhoor is de wetenschap die Elzenga zegt te hebben over wat er in de week vóór de ramp is voorgevallen. Zijn herinneringen heeft hij in 2004 op schrift gesteld en sindsdien aan enkele media, waaronder NOVA, aangeboden. Die hebben er tot nog toe geen aandacht aan geschonken. Politiek-Digitaal nam de tip in onderzoek en kwam tot een aantal opmerkelijke bevindingen.

“We gaan een auto opblazen”
De fotograaf huurde sinds 1997 een atelier in de oude textielfabriek ‘De Bamshoeve’. Dit gebouw grensde aan het ontplofte SE Fireworks. “Door de locatie en vorm - lage uitbouw - van mijn atelier voelde ik mij vaak de receptionist van het bedrijventerrein”, schrijft Elzenga. In de week voorafgaand aan de ramp betraden volgens de fotograaf drie mannen rond het middaguur zijn atelier. Eén van hen is explosie-onderzoeker Bas H., aldus Cees Elzenga. Bas H., zo beweert Elzenga, heeft enige dagen voor de ramp gevraagd of er veel mensen op het terrein aanwezig zijn. Gevraagd naar het waarom van die vraag, zou Bas H. geantwoord hebben: “We zijn bezig met het maken van een film. We gaan een auto opblazen.” Elzenga bood naar zijn zeggen zijn diensten als fotograaf aan, maar daarvoor verwees het gezelschap hem naar de organisatie van cultureel studentenfestival Pythische Spelen waarvoor de film werd gemaakt. De Phytische Spelen is een evenement dat tot 2002 tweejaarlijks georganiseerd werd door de Universiteit Twente.

Auto-explosie niet eerder genoemd
Het concrete verhaal van de aankondiging dat er op 13 mei 2000 een auto tot ontploffing zou worden gebracht in de buurt van SE Fireworks is niet terug te vinden in de getuigenverklaringen – die in het bezit zijn van Politiek-Digitaal – en ook niet in de openbare rapporten. Wel zijn er aanwijzingen dat de middelen voor het tot ontploffing brengen van een auto aanwezig waren. Dat blijkt uit het hoofdrapport van het Nederlands Forensisch Instituut (NFI), waarin staat dat er bij het onderzoek ter plaatse “enkele stuks vuurwerk zijn veiliggesteld”, waarvan “de ontsteking was aangepast”. Met papier en tape waren ontstekers op deze artikelen aangebracht. Tevens, zo stelt het NFI, is een mogelijk “zelfgemaakt vuurwerkartikel” aangetroffen met de aanduiding “Smallenbroek 1 kg witte rook”. Een rookbom dus. Verder stelt het NFI vast dat er enkele artikelen zijn aangetroffen die niet beschouwd kunnen worden als evenementenvuurwerk: “een grotendeels intact noodsignaal” en een “brandhandgranaat”. Een brandhandgranaat wordt beschouwd als een militair projectiel. Gegeven deze bevindingen is het aannemelijk dat er op zaterdag 13 mei 2000 iets anders geprepareerd werd dan een professioneel vuurwerkevenement. Volgens de directie van SE Fireworks was het ook niet de bedoeling dat er die dag materialen voor een vuurwerkevenement geprepareerd zouden worden.

Meer tips niet opgenomen in het onderzoek
De afwezigheid van deze informatie in de getuigenverklaringen en de openbare rapporten staat niet op zichzelf. In augustus 2000 kwam een tip binnen bij de Regionale Criminele Inlichtingen Dienst (RCID) die in een proces-verbaal als volgt werd geverbaliseerd: “Mark S. en de omgekomen fotograaf N. zouden betrokken zijn bij het ontstaan van de ramp. Tevens zouden ze een vooropgezet plan hebben gemaakt en er later een aantal studenten bij betrokken hebben.” De chef van de RCID Twente die de tip van een brigadier ontving maakte de aantekening dat “de bron van deze informatie is ingeschreven als informant en is geclassificeerd als "niet te beoordelen". Het rechercheteam dat de vuurwerkramp onderzocht, het Tolteam, zette alle menskracht en capaciteit in om de aanklacht tegen Andre de V. rond te krijgen. Andre de V. werd in hoger beroep vrijgesproken. De keuze om het onderzoek hier zo sterk op te richten was niet unaniem. De rechercheurs Paalman en De Roy van Zuydewijn betichtten hun baas publiekelijk van 'kokervisie'. Deze kritiek leidde tot hun schorsing.

Kokervisie?
Hoewel er technische aanwijzingen voor brandstichting waren, heeft het OM steken laten vallen in het verhoor van mensen die mogelijk op 13 mei 2000 op het terrein aanwezig waren. Bij het binnenkomen van de tip over betrokkenheid van Mark S. had een belletje kunnen gaan rinkelen. Over Mark S. was eerder een belastende verklaring afgelegd. De eigenaar van Vishandel Keizer zegt volgens een proces-verbaal van 16 mei 2000: “Ik zag uit de richting van de Roomweg een jongeman de Voortsweg oplopen. Hij kwam in mijn richting. Hij sprak mij aan en vroeg: 'Heb je wat te drinken? Ik heb zo hard gerend, heb je wat te drinken? We waren bij de bunkers bezig.' Ik zei toen: 'Bij Fireworks?' Ik hoorde de jongen toen zeggen: 'Ja'.” Mark S., toen 19 jaar oud, is de zoon van Harm S., de oud-eigenaar van SE Fireworks, die het pand van SE Fireworks aan de directeuren Rudi Bakker en Willy Pater verhuurde. Ten tijde van de ramp verbleven Harm S. en zijn vrouw Annet op Malta, en was zoon Mark alleen thuis was met zijn zus. Mark S. meldde zich op 29 september 2000 naar aanleiding van het televisieprogramma “Onder de loep” van RTV Oost bij de politie. Mark S. herkende zich in het opsporingsbericht over een jongen die “buiten adem” Vishandel Keizer was binnengelopen op 13 mei 2000 na de eerste explosie. In zijn eerdere verhoor op 14 mei 2000 had hij niets over dit voorval in Vishandel Keizer verteld. Echter het verhoor van Mark S. op 29 september 2000 was geen zware beproeving. Met Keizers bewering dat Mark S. in de vishandel gezegd heeft, dat hij met nog wat anderen “bij de bunkers bezig was”, werd hij niet geconfronteerd. Datzelfde geldt voor de RCID-tip, ook daarmee is de zoon van oud Fireworks-verhuurder Harm S. nooit geconfronteerd door de politiefunctionarissen.

Opmerkelijk
Het is opmerkelijk dat deze tips, feiten en verklaringen, niet hebben geleid tot het confronteren van betrokkenen in een verhoor. Op 14 februari 2001 schrijft brigadier Bakker in een proces-verbaal dat 'de bedoelde Mark S. nog wordt gehoord'. Volgens Simon Vuyk, schrijver van het boek 'De Vuurwerkramp' in 2004, is dit echter nooit gebeurd. De meer recentere verklaring van fotograaf Cees Elzenga werpt nieuw licht op de zaak. “Bas H. is dezelfde persoon die mij voor de ramp vertelde van een exploderende auto op de Bamshoeve”, schrijft hij. Deze tip sluit mogelijk aan op de gevonden brandhandgranaat, de aangepaste ontsteking, de rookbom en de aanwezigheid van de omgekomen fotograaf. Kortom, de ingrediënten om een filmpje te maken van een exploderende auto waren aanwezig.

Bas’ alibi
Bas H. zelf geeft toe dat hij op 13 mei 2000 op het rampterrein was. Om 15.02 uur is de eerste brandmelding, er zijn dan al explosies te horen. 15.08 uur is de eerste brandweereenheid ter plaatse. De voorlaatste zware explosie - eigenlijk een reeks explosies - is om 15.34 uur. De laatste, de fatale massa-explosie, vindt ongeveer een minuut later plaats. Bas was ten tijde van de ramp in de buurt van SE Fireworks. Tegen Politiek-Digitaal verklaart hij daarover het volgende: “Op 13 mei 2000 zat ik met collega’s tentamens na te kijken op de Universiteit Twente. Om ongeveer 15:00 uur zag ik vanuit mijn kamer een rookpluim in de vorm van een bierflesje in de lucht staan in de buurt van de Grolsch fabriek. Wij zijn daar naar toe gereden en om ongeveer 15:20 uur aangekomen op de Lasondersingel, dat is in de buurt van SE Fireworks. Ik ben het terrein van Thole opgelopen en ben aldaar ook gefotografeerd.” In een interview aan het Twentse weekblad De Roskam op 14 juni 2002 geeft Bas een iets ander tijdschema op: “Ik ben om twee over drie vertrokken en was er om vijf over drie.” Hij voegt eraan toe: “Als jullie (De Roskam) een vervolgartikel gaan schrijven hoeft dat er niet in, dat is niet belangrijk.”

“Elzenga door mazen nazorgprogramma gevallen”
Bas H. zegt Mark S. niet te kennen. “Ik heb hem nooit gesproken, volgens mij is het de zoon van de oude S. of zoiets.” Aan Politiek-Digitaal schrijft hij de aankondiging van het tot ontploffing brengen van een auto als “filmtechnisch idee” aardig te vinden, maar qua uitvoering ongeloofwaardig. “Het opzettelijk veroorzaken van een explosie is strafbaar.” Gevraagd naar hoe Elzenga er toe komt hem in verband te brengen met die aankondiging, antwoord hij: “De meeste gedupeerden hebben na vijf, vaak moeilijke, jaren de vuurwerkramp een plaats kunnen geven in hun leven. Helaas is dit niet iedereen gegund. Ik vind het pijnlijk om te zien dat sommige gedupeerden, zoals Cees Elzenga door de mazen van het nazorgprogramma zijn gevallen.” Bas H. trekt vaker de verstandelijke vermogens in twijfel van mensen. Een burger die nauw betrokken is bij de ramp zegt daarover het volgende: "Nu kom je in zijn straatje en gaat hij de bal andersom draaien. Het geeft duidelijk aan waar de schoen wringt en hij verwijst al weer door naar Mediant, de psychiatrische hulpverlening. Dat is zijn vaste kostje als je bij hem in de buurt komt. Anderen zijn knettergek en maken valse uitlatingen, maar hij zelf niet hoor! Het is waanzin wat hij nu verkondigt." Over de directeuren Bakker en Pater, klusjesman Kloppenburg en anderen die bij SE Fireworks over de vloer kwamen was Bas H. eerder ook weinig vleiend: “Het is nou niet het meest intelligente volk van Enschede, maar ja, daardoor kunnen ze er dus ook zijn ingeluisd, natuurlijk.”

“Ongeloofwaardig”
De tip van Elzenga acht Bas H. ongeloofwaardig. “De hervonden herinnering na vier jaar dat iemand mij de zaterdag voor de vuurwerkramp zou hebben gezien is niet heel sterk. Ik ben in 2000 voldoende malen zeer uitgebreid op TV geweest en heb meerdere bijeenkomsten met de gedupeerden voorgezeten. Ik was op dat moment een bekende kop met een naam, dat had toen voor mensen aanleiding kunnen zijn mij te herkennen maar het is ongeloofwaardig als dit na 4 jaar ineens gebeurt.” Dat Elzenga’s herinnering over de aankondiging van een auto-explosie moeilijk te verifiëren is, daar kan niemand hem ongelijk in geven. Helaas wil hij tegenover Politiek-Digitaal niet concreet ingaan op de aanknopingspunten die de tip van Elzenga biedt. Bas H. wijst erop dat het dossier over de vuurwerkramp duizenden tips bevatten over “personen, organisaties, groepen en entiteiten” die de ramp veroorzaakt zouden hebben of kennis hebben van de gebeurtenissen. Een verwijzing naar betrokkenheid van studenten heeft daarom niet zoveel waarde, redeneert hij. “Was de Enschede ramp niet zo triest in zijn uitwerking dan was het journaal komisch om te lezen. Nu stemt het slechts tot grote droevigheid.”

Nader onderzoek
Of Bas H. en Mark S. inderdaad wetenschap hebben van de brand die aanleiding gaf tot de fatale explosies zal moeten blijken uit verder onderzoek en nieuwe politieverhoren. Ook is het nog niet zeker of Mark S. en Bas H. elkaar kenden voor de ramp. Wel is duidelijk is dat de tip van Elzenga voldoende aanknopingspunten biedt om een nieuwe blik te werpen op de bevindingen van het NFI, de omgekomen fotograaf, de gevonden brandhandgranaat en de rookbom, de tip aan het RCID, de getuigenverklaring van Vishandel Keizer, de achtergronden van de bewuste personen én de soms bijgestelde alibi’s. Zaken die in het dossier genoemd worden, maar niet worden meegenomen in de eindconclusies over de toedracht van de ramp en op politieverhoren, waarin een aantal logische vragen niet gesteld zijn. Brandstichting is zowel juridisch als opsporingstechnisch een moeilijk begrip. Het gaat om zowel motief, methode en gelegenheid. Dat kan aanleiding zijn geweest voor het rechercheteam om de prioriteiten elders te leggen, echter op elk van deze punten zijn aanknopingspunten te vinden. De politie Twente wil voorlopig nog niet zeggen of de tip van Elzenga aanleiding is tot verder onderzoek. “Ik ben in ieder geval tot op heden niet opgeroepen door de politie voor een aanvullende verklaring”, laat Bas H. weten.

Bekijk reacties (3) Post reactie