“Onzekerheid over wat je als soldaat juridisch wel en niet mag, is het slechtste wat je kunt hebben in het veld.” Dat verklaarde generaal Maarten Schouten tegenover Politiek-Digitaal. Hij verwijst daarmee naar het proces tegen marinier Eric O. eerder dit jaar. “Eric had in vrijheid moeten kunnen getuigen, daarom verwijt ik het Openbaar Ministerie dat ze hem als misdadiger hebben behandeld”, aldus de voormalig Bevelhebber der Landstrijdkrachten.
Politiek-Digitaal sprak met Schouten tijdens de pauze van het symposium ‘Leiderschap in crisissituaties’ op de Haagse Hogeschool. Waar leiderschap is volgens hem een combinatie tussen hardheid en tederheid. “Een militair leider moet niet alleen discipline bijbrengen, maar tevens feeling hebben voor de persoonlijke omstandigheden van zijn personeel.”
“Gijzeling is nationale crisis”
Een gijzeling is volgens de generaal ongeveer het ergste wat een krijgsmacht kan overkomen. "Als in Irak een Nederlandse soldaat wordt gegijzeld, hebben we te maken met een nationale crisis." Volgens Schouten ligt dan niet meer de verantwoordelijkheid bij de krijgsmacht of de ambtelijke top van Defensie of Buitenlandse zaken, maar bij de regering. "De krijgsmacht kan niet op eigen houtje een collega gaan bevrijden. Dat is te gevaarlijk."
Of de Nederlandse staat protocollen heeft over hoe te handelen bij een gijzeling, kan Schouten niet zeggen. "Je moet je voorstellen dat bij ieder gijzelingsdrama de situatie anders is."
“Het recht moet zijn beloop hebben”
Schouten, tot voor kort de hoogste baas van de landmacht, laat weten zeer ongelukkig te zijn met het Openbaar Ministerie als het gaat om militaire aangelegenheden. "Het uitgangspunt is dat je loyaal bent aan je strijdkrachten. Onzekerheid over wat je als soldaat juridisch wel en niet mag, is het slechtste wat je kunt hebben in het veld.”
Een tragisch voorbeeld daarvan is volgens de generaal de zaak-Eric O. Deze sergeant-majoor werd er van verdacht in strijd met de geweldsinstructies een Irakees te hebben doodgeschoten. Na een maandenlang proces volgde er eerder dit jaar in hoger beroep vrijspraak. "Natuurlijk, het recht moet zijn beloop hebben", geeft Schouten toe. "Maar om iemand als Eric nou in arrest te stellen? Dat gaat mij veel te ver. Er was geen kans op ontsnapping. Dat was uitgesloten."
Volgens Schouten was het beter geweest als Eric O. gewoon in vrijheid had kunnen getuigen tijdens het onderzoek. "Ik verwijt het OM dat ze hem als misdadiger behandeld hebben." De generaal weerspreekt dat hij onvoorwaardelijk achter de marinier stond. "Wanneer de rechter had bepaald dat hij wel schuldig is, ja dan zou de klap van de zweep terecht zijn. Maar niet eerder."