In samenwerking met het Instituut voor Maatschappelijke Innovatie, het Forum voor Democratische Ontwikkeling en United Knowledge voert Politiek-digitaal.nl het project 'Zet de agenda van Europa uit' waarin Europarlementariërs in gesprek gaan met een groep geïnteresseerde burgers.
Om ruimte te scheppen voor nieuwe ideeën stelden we het panel ook een aantal open vragen. Waar zouden ze zelf een Europees miljoen aan besteden en – politiek is keuzes maken – waar zouden ze het vandaan halen? Daarnaast vroegen we ook naar ideeën om de Europese Unie op goede en transparante manier verantwoording te laten afleggen. Uiteraard zonder dat dit gepaard gaat met overbodige stapels papier. De oogst was rijk.
Uitgeven
De onderwerpen die eruit springen zijn “Kennis”, “Natuur en milieu” en “Veiligheid”. Veruit de meeste mensen willen hun miljoen besteden aan onderwijs, onderzoek en de Europese integratie daarvan. Eén van de panelleden stelde voor Europese vorming als verplicht schoolvak in te voeren. Velen stelden voor Europese (top)universiteiten meer te laten samenwerken. Binnen het terrein van natuur en milieu wordt de ontwikkeling van alternatieve energiebronnen vaak spontaan genoemd en regelmatig ook Europees waterbeheer of -management. Gezien de enorme media aandacht voor veiligheid en terrorismebestrijding mag het niet verbazen dat dit vaak werd genoemd.
Opvallend veel mensen willen hun miljoen in Europa zelf investeren. De ideeën lopen uiteen van een Europees dagblad of TV zender, tot een wedstrijd onder creatieve genieën voor het beste plan om werkelijk tot Europese integratie te komen of het oprichten van een Europese voetbalploeg om tegen Zuid-Amerika te spelen. De meeste mensen die hun miljoen aan Europa zelf geven willen betere communicatie over nut & noodzaak van Europa, waar Europa zich mee bezig houdt, de consequenties daarvan en een duidelijke plek waar je je mening kunt geven. Een enkeling wil zijn miljoen gebruiken om Europa te ontmantelen met behulp van een speciale taskforce die elk land zijn volledige soevereiniteit teruggeeft. Veel ideeën hebben ook betrekking op de organisatie van Europa. Genoemd worden de bureaucratie verkleinen, openheid, geen geheimhouding, inspraak, discussie met het volk, minder lobby, een andere bestuurscultuur en dergelijke.
Minder vaak genoemd worden zorg, sociaal beleid, vreemdelingenbeleid, ontwikkelingshulp, economie, mobiliteit en cultuur. In de ideeën rond het vreemdelingenbeleid vallen op door de tweedeling die daar te zien is. Enerzijds worden ideeën geopperd voor een streng asielbeleid, of middelen om de immigratie te stoppen, anderzijds veel ideeën om de intoleratie te stoppen met een Europese website of een wedstrijd waarmee een grote geldprijs te winnen is om te besteden aan een bepaalde culturele groep.
Korten
Waar komt dat miljoen vandaan? Bijna 40% van de mensen noemt spontaan het landbouwbeleid. Dit onderwerp staat dan ook met kop en schouders bovenaan. Het Europarlement verhuist elke maand van Brussel naar Straatsburg en terug. Opvallend veel mensen weten dat en 25% noemt het spontaan als post om op te korten. Veel mensen willen ook korten op posten waar Europa relatief weinig geld aan uitgeeft, zoals het ambtenarenapparaat (8%) en defensie (8%). De salarissen en declaraties van Europese ambtenaren en Europarlementariërs worden op een gedeelde derde plaats het meest genoemd. Een enkeling legt ook uit waarom. “Een politicus heeft geen baan, maar een maatschappelijke functie. Dat moet je doen uit idealisme. Daar mag je wel voor betaald worden, maar dat hoeft daarom niet marktconform te zijn.”
Mensen storen zich ook nogal eens aan specifieke subsidies – waarvan we de correctheid niet hebben gecontroleerd – zoals aan het Spaanse stierenvechten, het betaald voetbal of ruimtevaart. Sport, cultuur, ontwikkelingshulp, mediabeleid, asielbeleid en infrastructuur worden daarnaast regelmatig genoemd. Een relatief kleine groep wil z'n miljoen financieren zonder te korten, maar met heffingen als accijns op tabak, het verhogen van de inkomstenbelasting of op het vermogen van ondernemingen.
Verantwoording
De meest inspirerende vraag was die naar verantwoording. Bijna 25% wil dit via internet doen en tevens verbetering van de website(s) van de Unie. De helft van die groep heeft vooral commentaar op de onduidelijkheid van de website(s) en maakt vervolgens duidelijk dat het ook kort, duidelijk en in begrijpelijke taal kan. Gelijktijdig wil een flinke groep ook alles integraal op internet kunnen vinden. Een enkeling heeft ook ideeën over hoe en wie daar naar moet gaan kijken. Zo oppert iemand dit in zodanig format te doen, dat professionals als accountants en documentalisten, dit makkelijk kunnen controleren. Email en nieuwsbrieven worden genoemd als middelen die onvoldoende worden benut.
Een half zo grote groep zoekt de verantwoording in de journalistiek en de traditionele media. Enerzijds zijn er ideeën waarvoor Europa zelf het initiatief moet nemen, zoals zendtijd huren op tv, elke maand een Europees pamflet publiceren in de kranten, of eigen uitgaven verzorgen. Daarnaast zijn er ideeën over hoe het voor de traditionele media aantrekkelijk gemaakt kan worden om Europese politici ter verantwoording te roepen, zoals een maandelijks Europees bijvoegsel bij de kranten en belastingkorting per pagina Europees nieuws. Een idee dat vaker genoemd werd is een Europese Prinsjesdag of Woensdag, gehaktdag, waarbij de begroting of juist de uitgaven worden gepresenteerd.
Een grote groep, geheel buiten de 'internetgroep', maakt ook opmerkingen over 'de manier waarop'. Daarbij komen woorden als hoofdlijnen, overzicht, begrijpelijke taal, kort en bondig veel voor. Eén respondent opperde om de begroting te herformuleren in begrijpelijke maatschappelijke thema's met daarbij de ambities en middelen en een barometer voor de voortgang. Andere respondenten realiseren zich nog veel meer dat ze niet erg veel tijd willen besteden aan het controleren van Europa en laten dat graag over aan de professionals, zoals een Europese rekenkamer, de beroepsgroep van accountants of – het meest genoemd – het Europees parlement.
Op de voorlaatste plaats zijn er mensen die de verantwoording zoeken in bestuurlijke verandering, zoals het feit dat er herkenbare politieke figuren moeten zijn die kunnen worden aangesproken. Uit reacties als “door een Europees kabinet te vormen met een oppositie, zoals in Nederland” blijkt dat veel mensen willen wat ze kennen of vinden dat in Nederland goed functioneert. Daarnaast wordt verantwoording aan de nationale parlementen regelmatig genoemd. Een enkeling beschrijft bijna de Europese Commissie: “selecteer een uiterst kleine groep capabele mensen die de dienst uitmaken, één per land”.
Conclusie
Verantwoording wordt belangrijk gevonden, maar heel verschillend opgevat door de respondenten. Voor de een is het de taak van de Unie zelf om helder en duidelijk te informeren en vooral beter te communiceren via internet. Voor de ander is het een taal van de journalistiek en in relatie daarmee, het interessant maken voor de journalistiek met herkenbare personen, toegankelijke informatie, belastingvoordelen en dergelijke. Een niet onaanzienlijk deel vindt verantwoording ook simpelweg een taak van het Europees parlement. We zien dat ook terug in de uitgaven, waarbij veel mensen zich realiseren dat ze weinig van Europa weten en hun geld willen spenderen aan voorlichting.
Een complete lijst van reacties is op te vragen bij de redactie.
