‘Wie zijn wij om allochtonen in te burgeren met verhaaltjes over hoe fijn het wel niet was vóórdat zij kwamen? Wat voor normen en waarden denken we hen op te kunnen leggen? Er is geen enkele historische grond voor een typering van de Nederlandse ziel en van een nationale identiteit is al helemaal geen sprake. Het valt best mee met dat integratieproces. Decennia heeft het immers geduurd om van Brabanders enigszins notabele Nederlanders te maken. Dit land verkeert gewoon in een angstpsychose!’
In het kader van de boekenweek had Studium Generale dit keer de historicus Maarten van Rossem naar de Hanzestad verscheept. Hij sprak op Saxion Hogeschool in Deventer over de identiteit van ons vaderland, of beter gezegd: over het ontbreken ervan. Dat de andere gastspreker, de voorzitter van de Vereniging van Geschiedenisleraren, een pleidooi hield voor vrijer en meer geschiedenisonderwijs, weerhield hem er niet van zijn geliefde ambt te reduceren tot “een tamelijke nutteloze bezigheid als postzegels verzamelen”.
Foto: Rick Rindertsma
‘Nationale angstpsychose’
Volgens Van Rossem lijdt Nederland aan een nationale angstpsychose, aangewakkerd door de ‘Kale Verlosser’. “Fortuyn toonde ons de puinhopen van acht jaar paars en de debiliteit van het zittend gezag. Na de door hem veroorzaakte politieke eruptie en zijn tragische dood, werden we vertegenwoordigd door een uit het gekkenhuis ontsnapte Kamerfractie. Momenteel toert er zelfs een licht ontspoorde minister met een bus door Nederland om het gekozen burgemeesterschap aan de man te brengen. Want ja, het volk denkt nu dat politici met oorwarmers onder een kaasstolp verstopt zitten. D66 heeft voor het gemak ook maar een nieuw districtenstelsel ontworpen, ik vermoed op basis van het spel Risk”, aldus van Rossem.
‘Allochtonen van nu zijn rooms-katholieken van jaren vijftig’
Van Rossem heeft de maatschappelijke ontwikkelingen van de afgelopen jaren met lede ogen aangezien. “Die onvrede over de politiek was er altijd al, dat heeft weinig te maken met luisteren naar de kiezers.” De beroepsrelativist ergert zich dood aan de hetze die ontstond na de moord op Theo van Gogh. Het migratievraagstuk wordt in zijn optiek onterecht gekoppeld aan het Islamitisch terrorisme. “De aanslag was meer een kwestie van een gestoorde geest”, beweert de historicus. “In de media wordt keer op keer genoemd dat er één miljoen moslims onder ons zijn. Worden die gezamenlijk aangestuurd of zo? Krijgen ze op een gegeven moment van hoger hand een teken het kromzwaard uit de kast te halen, aan te scherpen om vervolgens ons allen de strot door te snijden? Is dat een waarschijnlijk scenario?” Volgens Van Rossem zijn de allochtonen van nu de rooms-katholieken van de jaren vijftig. “De gereformeerden kregen destijds opeens een ongekende voortplantingsdrift, zodat verhinderd kon worden dat de rooms-katholieken de meerderheid zouden vormen. Ja, want dan waren de rapen gaar. Als zij de macht zouden grijpen waren processies door de straten aan de orde van dag. De paus zou hier de dienst uit maken.”
Foto: Rick Rindertsma
'Nederland heeft geen typische volksaard’
De professor kan niet begrijpen waarom Nederland zich zo druk maakt om de integratie van minderheden. “Het heeft decennia geduurd voordat we van de Brabanders enigszins notabele Nederlanders hebben gemaakt. Zo bezien doen die allochtonen van nu het best goed!” Over de inburgeringscursus van minister Verdonk is hij al helemaal niet te spreken. “Wat verlangen we van die mensen, het overnemen van onze identiteit? Onze normen en waarden?” Volgens Van Rossem heeft Nederland helemaal geen typische volksaard. “Is het waarschijnlijk dat in een vrij complexe samenleving, in de loop van ongeveer 500 jaar, de normen en waarden ongeveer het zelfde zijn gebleven? Denkt u eens aan hoe onze normen en waarden waren in 1953. Als ik in 1953 had gezegd wat ik in de afgelopen twintig minuten had gezegd, dan was er al een Deventer agent gekomen die mij had ingesloten. Ik kan geen terrein noemen waarop onze normen en waarden in de afgelopen halve eeuw niet essentieel zijn veranderd.”
‘Bruikbaar verleden’
De inburgeringscursus van Verdonk is volgens Van Rossem alleen samengesteld uit zogenaamd ‘bruikbaar verleden’, waarin we de allochtonen vertellen hoe fijn het wel niet was vóórdat zij kwamen. “Hoe hard we gewerkt hebben, hoe dapper we de wereldzeeën hebben bevaren. Als klap op de vuurpijl peperen we ze de Joods-christelijke traditie in en doceren we ze over de instituties van Thorbecke.” Tot Van Rossems overmaat van ramp propageert de VVD de liberale waarden. “Van Aartsen, wat is het nou? 1e bootsmaat, hopman?”, stuurman is de VVD-fractievoorzitter in ieder geval niet, dat staat voor de professor als een paal boven water.
Foto: Rick Rindertsma
‘Welkom in onze gezellige Hanzestad’
Ook Deventer moet er aan geloven. “Kom ik hier vanmiddag binnenrijden, zie ik op een bord ‘Welkom in onze gezellige Hanzestad’ Dan denk ik, hoezo Hanzestad? Ook misbruik van het verleden eigenlijk, he?! Bestaan die Hanzen nog of zo? Is dat iets wat mij ontgaan is? Meert er nog wel eens zo’n schip aan hier, en dat jullie dan op de kade staan, van hé daar: onze vrienden uit Lubeck!”
‘Postzegels verzamelen’
Hoe laagdunkend Van Rossem ook over Nederland denkt, de lachers wist hij wel op zijn hand te krijgen. Zijn zwartgallig relaas overschaduwde het pleidooi van de andere genodigde spreker: De voorzitter van de Vereniging van Geschiedenisleraren, Peter Wester, wees op het belang van vrije invulling van geschiedenisles in het basis- en middelbaar onderwijs. Van Rossem: “Geschiedenis leren is een tamelijk nutteloze en irrationale bezigheid, te vergelijken met postzegels verzamelen. Toch is het wel handig als je wat weet over het verleden van je overbuurman, bijvoorbeeld waarom hij de klootzak is geworden die hij nu is. Dan kun je nog enige sympathie voor ‘m opbrengen, voordat je ‘m op z’n bek rost.”
